W niemałej części przypadków płynoterapii wymagają chorzy, którzy zostali poddani anestezji (znieczuleniu ogólnemu), w wyniku operacji:

• Z powodu chorób wątroby (wynikających z hiperaldosteronizmu, czy retencji Na⁺ i wody),
• W obrębie klatki piersiowej (z powodu obrzęku płuc, czy niewydolności krążenia),
• Z przyczyn neurochirurgicznych, w okolicznościach kiedy może dochodzić do zaburzenia czynności podwzgórza i przysadki mózgowej (z powodu moczówki prostej, mózgowej utraty soli, zespołu nieadekwatnego wydzielania hormonu antydiuretycznego),

albo ulegli oparzeniom (na skutek czego pojawia się znaczna utrata wody pozakomórkowej).

Terapię płynową stosujemy również w przypadku osób, które wymiotują, na skutek czego następuje poważna utrata Na⁺, K⁺, Cl^– i H⁺. Poddawani są jej również chorzy, którym drenowane są drogi żółciowe (z uwagi na straty Na⁺), czy jelita (w ich przypadku również następuje utrata Na⁺, choć nieco mniej, aniżeli z dróg żółciowych).

Jakie są skutki niedoboru wody?

Skutkami niedoboru wody w organizmie będą:

• Upośledzenie hemodynamiki,
• Miejscowe i uogólnione zaburzenia przepływu krwi,
• Uruchomienie mechanizmów obronnych:
• Zabezpieczających czynności ośrodkowego układu nerwowego (OUN)
• Powodujących niedostateczny przepływ przez trzewia, nerki, skórę i mięśnie
• Wydzielanie mediatorów reakcji zapalnej i substancji naczynioaktywnych – ze śródbłonków w obszarach niedostatecznej perfuzji,
• Zmiany w błonach komórkowych z kumulacją sodu i wody wewnątrz komórek.

W codziennej praktyce zespół anestezjologiczny dręczy myśl, czy chory nie jest przewodniony, albo odwodniony, ponieważ najlepiej byłoby, gdyby był euwolemiczny.

Zapotrzebowanie dorosłego człowieka na płyny

Przyjmuje się, że zapotrzebowanie dorosłego człowieka na wodę wynosi 4 ml/kg dla pierwszych 10 kg masy ciała, 2 ml/kg dla drugich 10 kg masy ciała i 1 ml/kg na każdy następny kg masy ciała człowieka.

Zatem u chorego o masie 100 kg – zapotrzebowanie na płyny wynosić będzie 140 ml/godz., czyli 3360 ml/dobę. Idąc dalej, konieczne jest branie pod uwagę strat, wynikających z gorączki (12,5% zapotrzebowania podstawowego więcej/na każdy stopień Celsjusza), pocenia się (o 10-25% zapotrzebowania podstawowego więcej), czy hiperwentylacji (10-60% zapotrzebowania podstawowego więcej).

Podchodząc do sprawy jeszcze prościej, wręcz schematycznie – można przyjąć, że zapotrzebowanie dobowe na wodę wynosi ok. 1,5 ml/kg/godz.

Najlepsza forma płynoterapii w czasie znieczulenia

Konieczne jest, aby przyjąć, że najlepszą formą prowadzenia płynoterapii w czasie planowanego znieczulenia jest przetaczanie roztworów zbliżonych składem do składu osocza. Należy również pamiętać, że przetaczanie 0,9% NaCl naraża chorego na dostarczenie znacznej dawki Na⁺ oraz Cl^–.

Skutkiem tego mogą być:

W odniesieniu do jonów Na⁺:

• Zmiana osmolarności i obrzęki. Obrzęk prowadzi do ucisku kapilar i zaburzenia perfuzji tkankowej (zaburzenia utlenowania tkanek),
• Zaburzenia perystaltyki (w wyniku obrzęku jelit), nudności i wymioty,
• Gorsze gojenie się ran,
• Gorsza kontrola bólu pooperacyjnego,
• Zaburzenia wymiany gazowej (obrzęk płuc) i restrykcyjna niewydolność oddechowa.

W odniesieniu do jonów Cl^–:

• Kwasica hiperchloremiczna.

Materiał powstał na podstawie artykułu eksperckiego prof. nadzw. dr hab. n med. Waldemara Machały (Kierownika Kliniki Anestezjologii i Intensywnej Terapii Uniwersytetu Medycznego w Łodzi)