Rola farmaceuty w płynoterapii

Rola farmaceuty w płynoterapii

Farmaceuci odgrywają istotną rolę w zapewnieniu wysokiej jakości, bezpiecznej i skutecznej płynoterapii. Jakie zadania pełnią w Polsce? A czym zajmują się farmaceuci zagranicą?

Spis treści

Płynoterapia to praca zespołowa

Na bezpieczne podanie płynu infuzyjnego składa się kilka etapów. Wśród najważniejszych czynności znajdują się między innymi:

  • zamawianie płynów infuzyjnych i utrzymanie stanów magazynowych,
  • zlecanie płynów infuzyjnych,
  • podawanie płynów infuzyjnych,
  • nadzór nad rodzajem i ilością podanych płynów danemu pacjentowi,
  • zbieranie danych o występujących działaniach niepożądanych.

Kto odpowiada za płynoterapię w Polsce? Miejsce farmaceuty

Bezpośredni nadzór nad płynoterapią pełni lekarz opiekujący się danym pacjentem. To on zleca podanie płynów, biorąc pod uwagę wskazania i przeciwskazania danego preparatu. Później przepisane płyny podaje personel pielęgniarski lub lekarz. A za co odpowiedzialni są farmaceuci w polskich szpitalach? Główne zadania zamykają się w obrębie gospodarowania lekami w aptece szpitalnej. Farmaceuci zajmują się:

  • uczestniczeniem w organizacji przetargów na dostawę płynów,
  • bieżącym zamawianiem płynów,
  • przyjmowaniem dostaw płynów,
  • sprawdzaniem płynów pod kątem norm jakościowych (m.in. barwa płynów, obecność zanieczyszczeń stałych),
  • przestrzeganiem odpowiednich warunków przechowywania płynów,
  • dostarczaniem zamówień na płyny na poszczególne oddziały szpitala,
  • odpowiadanie na pytania dotyczące płynów infuzyjnych (związane między innymi z ich kompatybilnością z lekami).

Płynoterapia na światowym poziomie

Płyny infuzyjne to produkty lecznicze, których użycie powinno być poparte odpowiednimi wskazaniami oraz uwzględniać stan pacjenta (wiek, współistniejące choroby, alergie). Prowadzenie płynoterapii jest wyzwaniem, ponieważ nietrudno u pacjenta o np. zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej.[1]

Zespoły ds. płynoterapii

W wielu szpitalach w Wielkiej Brytanii czy Stanach Zjednoczonych funkcjonują multidyscyplinarne zespoły ds. płynoterapii. W ich skład wchodzą medycy różnych specjalności: lekarze (zwłaszcza anestezjolog i chirurg), pielęgniarze, farmaceuci, dietetycy, analitycy medyczni. Odpowiadają za monitorowanie i zarządzanie płynoterapią pacjentów w szpitalu, w szczególności określenie odpowiednich procedur, rodzajów płynów, dawek i tempa ich podawania, wskazań, przeciwwskazań,  oraz środków ostrożności.[2],[3]

Udział farmaceutów

Farmaceuci są kluczowym ogniwem w prowadzonej płynoterapii. Co niezwykle ważne, uczestniczą w bezpośrednim nadzorowaniu płynoterapii. Współpracują z lekarzem i pielęgniarzami, dbając o zgodność przepisanych terapii z indywidualnymi potrzebami pacjenta. Farmaceuci odpowiadają za:

  • współtworzenie planów płynoterapii,
  • analizę poprawności wyboru rodzaju i objętości płynu zgodnie z obowiązującymi wytycznymi,
  • określanie zgodności płynów z konkretnymi lekami,
  • wykrywanie działań niepożądanych związanych z płynami na tle całości prowadzonej płynoterapii.
  • edukację pacjentów o płynoterapii.[4]

Jakość płynoterapii a zadania farmaceuty

Farmaceuci w płynoterapii pełnią swoje zadania na 3 różnych poziomach. Pierwszy z nich to gospodarka płynami, czyli zapewnienie nieprzerwanej dostępności, wysokiej jakości płynów infuzyjnych. To ważny etap, ponieważ płyny infuzyjne z wadami jakościowymi są bezpośrednim zagrożeniem życia dla pacjenta. Drugi poziom to praca z pacjentem, w ramach której wraz z całym personelem medycznym dbają o prowadzenie płynoterapii dostosowanej do potrzeb danej osoby. Ostatni, trzeci poziom to uczestniczenie w tworzeniu dokumentacji, procedur i szkoleń. Ustandaryzowanie płynoterapii zwiększa jej bezpieczeństwo, ponieważ każdy pracownik zna zasady postępowania w różnych sytuacjach klinicznych.

Wykaz źródeł

[1] National Clinical Guideline Centre (UK). Intravenous Fluid Therapy: Intravenous Fluid Therapy in Adults in Hospital. London: Royal College of Physicians (UK); December 2013.

[2] Gorski LA, Hadaway L, Hagle ME, et al. Infusion Therapy Standards of Practice, 8th Edition. J Infus Nurs. 2021;44(1S Suppl 1):S1-S224

[3] McDougall M, Guthrie B, Doyle A, et al. Introducing NICE guidelines for intravenous fluid therapy into a district general hospital. BMJ Open Qual. 2022;11(1):e001636

[4] Arredondo E, Udeani G., Horseman M, Hintze TD, Surani S: Role of Clinical Pharmacists in Intensive Care Units. Cureus, 2021. 13(9), e17929

Ostatnie wpisy

Najnowszy wpis