Szacuje się, że w Polsce co roku dochodzi do 37 tys. zranień związanych z używaniem sprzętu medycznego przez pracowników ochrony zdrowia. Najbardziej narażony jest personel pielęgniarski, poprzez codzienny kontakt z ostrymi narzędziami w postaci igieł, kaniul, skalpeli czy szklanych ampułek. Chociaż istnieje obowiązek zgłaszania zranień, ogólnopolskie badanie „Implementacja Dyrektywy Rady 2010/32/UE w polskich szpitalach” pokazało, że niestety aż 40 proc. personelu pielęgniarskiego tego nie robi, a blisko 70 proc. podczas swojej pracy zraniło się nawet 5 razy.

Z danych WHO wynika, że 37 proc. zakażeń WZW typu B, 39 proc. WZW typu C oraz 4,4 proc. HIV rozpoznawanych wśród personelu medycznego jest spowodowanych zakłuciami sprzętem używanym w placówkach ochrony zdrowia. Jak pokazało badanie w ciągu ostatniego roku największy odsetek osób zranił się szklanymi ampułkami (65% choć raz) i igłami iniekcyjnymi (połowa badanych), a najmniejszy cewnikami centralnymi (zaledwie 2%).

 – W polskich placówkach ochrony zdrowia codziennie dochodzi do około 100 zranień związanych z używaniem sprzętu medycznego przez pracowników ochrony zdrowia. Oznacza to, że na 100 łóżek szpitalnych rocznie przypada od 12 do 30 zakłuć. Te dane są zatrważające i bardzo niepokojące. Chociaż od kilku lat przepisy nakładają na dyrekcje placówek obowiązek zapewnienia pracownikom bezpiecznego kontaktu z ostrymi narzędziami, to zdaniem ekspertów, w tym zakresie niewiele się zmieniło – mówi Paweł Witt Prezes Polskiego Towarzystwa Pielęgniarek Anestezjologicznych i Intensywnej Opieki.

Bezpieczeństwo jest najważniejsze na każdym etapie leczenia pacjenta. Od 2013 roku obowiązuje Dyrektywa Rady 2010/32/EU, za której implementację odpowiada Ministerstwo Zdrowia. Nakłada ona na dyrekcje placówek ochrony zdrowia obowiązek zapewnienia pracownikom bezpiecznego kontaktu z ostrymi narzędziami. Wyroby medyczne służące do cięcia, czy kłucia powinny być wyposażone w zabezpieczenia chroniące przed zranieniem, a pracownicy regularnie szkoleni z ich bezpiecznego użytkowania.

„Implementacja Dyrektywy Rady 2010/32/UE w polskich szpitalach” to badanie skierowane do personelu pielęgniarskiego. Pomogło zmonitorować efekty i stopień implementacji Dyrektywy Rady 2010/32/UE z dnia 10 maja 2010 roku w sprawie wykonania umowy ramowej dotyczącej zapobiegania zranieniom ostrymi narzędziami w sektorze szpitali i opieki zdrowotnej zawartej między HOSPEEM (Europejskie Stowarzyszenie Szpitali i Pracodawców Ochrony Zdrowia) a EPSU (Europejska Federacja Związków Zawodowych Służb Publicznych). Jego organizatorem było Polskie Towarzystwo Pielęgniarek Anestezjologicznych i Intensywnej Opieki. Patronat nad badaniem objęli: Naczelna Izba Pielęgniarek i Położnych, Polskie Stowarzyszenie Pielęgniarek Epidemiologicznych oraz Stowarzyszenie Epidemiologii Szpitalnej. Badanie przeprowadzono pod koniec 2018 roku, napłynęło 3954 odpowiedzi.

  – Jak pokazało nasze badanie akredytacja szpitala nie wpływa na liczbę zakłuć i zranień. Dlatego też jednostki akredytujące podmioty lecznicze, powinny ustalić minimalny wykaz ilościowy i jakościowy sprzętu bezpiecznego, który powinien znajdować się w jednostce akredytowanej. Potrzebne są rozwiązania systemowe, żeby zwiększyć świadomość ryzyka jakie niesie za sobą zakłucie sprzętem medycznym, poinformować o obowiązku zgłaszania takich przypadków oraz zapewnić pielęgniarkom lepszy dostęp do bezpiecznych rozwiązań, wyniki badania pokazują, że w tej kwestii szpitale mają wiele zaniedbań – dodaje Paweł Witt.

Jak podkreślają eksperci potrzebne jest szkolenie personelu pielęgniarskiego odnośnie zwiększenia świadomości obowiązkowej rejestracji zranień ostrym sprzętem. Należy podkreślić również wymagania odnośnie bezpiecznego sprzętu. Zgodnie z wnioskami z raportu leki przeznaczone do iniekcji w opakowaniach szklanych powinny być zastąpione ampułkami plastikowymi, należy również zapewnić bezpieczne igły iniekcyjne.

Wnioski płynące z ogólnopolskiego badania „Implementacja Dyrektywy Rady 2010/32/UE w polskich szpitalach” są zbieżne z wnioskami podsumowującymi raport HOSPEM/EPSU, w którym udział wzięły 22 państwa Europejskiego Obszaru Gospodarczego (20 państw członkowskich UE oraz Norwegia i Serbia). Największą uwagę należy zwrócić na zwiększanie świadomości i edukację w zakresie zagrożeń związanych ze zranieniami ostrymi narzędziami medycznymi, wypracowanie odpowiednich procedur i dobrych praktyk odnoszących się do przestrzegania bezpieczeństwa, a także na zapewnienie wystarczających środków finansowych na zakup wysokiej jakości wyrobów medycznych oraz na organizację szkoleń, mających na celu zapobieganie zranieniom ostrymi narzędziami medycznymi i ograniczanie ryzyka zranienia.

Warunkiem rzetelnego wprowadzenia w życie rozporządzenia i chęci stworzenia przyjaznego miejsca pracy powinna być współpraca pomiędzy różnymi grupami zawodowymi w placówkach zdrowia, dyrekcją i Ministerstwem. To dialog, szkolenia, nawyki, wymiana poglądów, pozwalają zainicjować odpowiednie działania w kierunku poprawy warunków pracy. Warto zwrócić uwagę również na zapewnienie odpowiedniego bezpiecznego sprzętu. Powinniśmy zmienić wiele, aby polepszyć warunki pracy personelu pielęgniarskiego. Bezpieczna pielęgniarka to bezpieczny szpital i bezpieczny pacjent.

Więcej informacji: Katarzyna Mąkólska, katarzyna.makolska@procontent.pl, tel. 604 774 138

Zapraszamy do zapoznania się z pełnym raportem oraz skrótem wniosków z badania PTPAiIO oraz HOSPEEM i EPSU.